بیستمین کرسی از کرسی‌های نقد، نظریه‌پردازی و آزاداندیشی با حضور و ارائه جناب حجت‌الاسلام‌والمسلمین سید منذر حکیم، رئیس پژوهشکده الذریة النبویة با موضوع «ظرفیت‌های تقریبی ذریه نبوی در جهان اسلام» در روز شنبه پانزدهم آبان‌ماه ۱۴۰۰ در پژوهشگاه مطالعات تقریبی قم برگزار گردید. ناقد این کرسی جناب حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر شفیعی‌نیا بودند. این کرسی با حضور محققین ارجمند پژوهشگاه به‌صورت حضوری (با رعایت پروتکل‌های بهداشتی) و نیز با حضور مجازی فعالین بحث وحدت و تقریب برگزار گردید.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین سید منذر حکیم در آغاز سخن آیه مبارکه ۲۱۳ سوره بقره «كَانَ النَّاسُ أُمَّةً وَاحِدَةً …» و آیات ۱۰۲تا ۱۰۴ ال عمران شامل «… وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِيعًا وَلَا تَفَرَّقُوا … » و نیز سوره کوثر را متناسب با عنوان کرسی دانستند و چهار امر را به عنوان ویژگی خاص پیامبر برشمردند:
- تجلی تام اسماءالله الحسنی در وجود پیامبر: «وَاِنَّکَ لَعَلَی خُلُقٍ عَظیم»؛
- تجسم کامل قرآن کریم در وجود پیامبر: «حَبْلُ الله المَتِينُ وَ صرَاطُهالمُسْتَقِيمُ»؛
- مهم‌ترین کارگزار الهی در ایجاد وحدت و انسجام واقعی در سخت‌ترین محیط و دوران دورترین نقطه از قله‌های تمدن بشری؛
- اثرگذارترین انسان در تولید نسل پاک (کوثر رسالت محمدی) و دارای عظیم‌ترین نقش سازنده و حمایت‌کننده از رسالت در قالب امامت و سیادت ذریه پاک امامان معصوم علیهم‌السلام.
استاد حکیم در ادامه فرمودند که مطابق عنوان چهار مفهوم داریم که باید به آنها پرداخته شود: تقریب، ذریه نبوی، جهان اسلام و ظرفیت تقریبی ذریه نبوی در جهان اسلام.
ایشان ادامه دادند که سؤالات اصلی در مورد تقریب، چیستی، چرایی و چگونگی آن است و سؤالات اصلی در مورد ذریه نبوی این است که اولاً ذریه نبوی کیست؟ ثانیاً چرا ذریه نبوی ظرفیت و جایگاه ویژه‌ای دارند؟ و ثالثاً ظرفیت‌ها و نقش‌های آنان در مورد تقریب درگذشته و حال و آینده کدام‌اند؟
رئیس پژوهشکده ذریه نبوی گفتند که اهم محورها و راهکارهای ذریه نبوی در تقریب را هم این‌گونه می‌توان مطرح کرد که: مهم‌ترین محورهای تقریب و وحدت‌آفرین کدام‌اند؟ جایگاه ذریه نبوی در محورهای تقریب چیست؟ و راهکارهای تقریب با رویکرد کوثر رسالت خاتم پیامبران چگونه محقق می‌شوند؟
اما پیش‌ازاین باید خود تقریب را که از آن صحبت می‌شود با جزئیاتش شناخت، ایشان تقریب شناسی را مقدمه فهم بحث شمرده و تفصیل فهم تقریب را به شناخت امور ذیل منوط دانستند:
- تعریف، رابطه تقریب با اتحاد و وحدت کلمه؛
- ارکان تقریب؛
- طرفین تقریب؛
- مقومات تقریب؛
- قلمروهای تقریب
- حکم تقریب از لحاظ عقل و شرع؛
- فلسفه تقریب و اهداف تقریب؛
- دلایل موجب تقریب وحیانی و عقلانی؛
- محورهای مقوم تقریب (آرمانی، اجتماعی، انسابی، قرانی، تاریخی، روایی، سیاسی، خانوادگی، اقتصادی)؛
- اندیشه‌های تقریب؛
- اخلاق تقریبی و روحیه تقریبی؛
- رفتارهای تقریبی؛
- شرایط تحقق تقریب و فوائد و رهاوردهای تقریب (اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، اخلاقی، رفتاری)؛
- موانع تحقق تقریب و آسیب‌های تقریب؛
- رویکردهای تقریب اعم از کلان و خرد، و رویکردهای فلسفی، اجتماعی، حدیثی، قرانی، تاریخی، روایی، سیره‌ای؛
- تاریخ تقریب، شفاهی و کتبی، در اسلام و پیش از اسلام، در جمهوری اسلامی و چهل‌ساله گام اول انقلاب؛
- شخصیت‌های تقریبی گذشته و معاصر؛
- مؤسسات و نهادهای تقریبی؛
- محصولات و نتایج و دستاوردها و کارنامهٔ تقریب قبل و بعد از انقلاب؛
- روش‌های تحقق تقریب؛
- آینده تقریب (تقریب در گام دوم)؛
- بحث‌های مصداقی؛
- دبیرکل‌های تقریب؛
- کارنامه مجمع تقریب در داخل و خارج (آحاد بلاد)؛
- کنفرانس‌های وحدت انتظارات، خلأها، آسیب‌ها؛
- آثار مدون تقریبی مقالات پایان‌نامه کتب اسناد؛
- رساله‌های عملی تقریبی؛
- مراجع تقریبی و ضد تقریب؛
- حامیان تقریب؛
- دشمنان تقریب؛
- طرح‌های تقریبی و طرح‌های ضد تقریب؛
- فرهنگ‌سازی برای تقریب (تحقیق، تعلیم، تبلیغ – محققان، معلمان، مبلغان)؛
- سطوح تقریب (شعاری و سمبلیک یا واقعی و موقت یا پایدار).
استاد منذر حکیم در تعریف تقریب با استفاده از آیه «وَاعتَصِموا بِحَبلِ اللَّهِ جَميعًا وَلا تَفَرَّقوا» به (تعرف الاشیاء باضدادها) استناد نموده و آن را ضد تفرقه و اختلاف دانستند و واژه‌های مربوط به اختلاف و تفرقه مثل تنازع، شقاق، تحارب و تقاتل را مراحل اختلاف برشمردند و در مقابل هم سطوح همگرایی را از الفاظ و واژگان مربوطه قابل کشف دانسته و این سطوح را تقارب، اتحاد، وحدت، تفاهم، انسجام، تعامل، تفاعل، تحکیم، تعاضد و تکامل دانستند. ایشان با اشاره به اینکه حبل و طناب لااقل دو قسمت به هم پیچیده دارد، اعتصام به حبل‌الله را هم‌معنای حدیث ثقلین دانستند و گفتند که محور تقریب همین حبل یعنی قرآن و ذریه نبوی هستند.
رئیس پژوهشکده ذریه نبوی مدعی شدند که برای روشن شده مسئله، مباحث مهمی باید تبیین شود که عبارت‌اند از:
- تعریف مفهومی و مصداقی ذریه؛
- جایگاه دینی و اجتماعی ذریه؛
- نقش‌های ذریه درگذشته حال و آینده؛
- نقش تمدنی سادات و ظرفیت‌های دینی، اخلاقی و اجتماعی سادات در تقریب؛
- نهاد نقابت سادات و نقش‌های تربیتی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی؛
- سادات ایران و جهان؛
- سادات شیعه، سنی و سادات غیرمسلمان؛
- اتحادیه جهانی، قاره‌ای، منطقه‌ای و کشوری سادات؛
- راهبرد تحقق تقریب با محوریت سادات؛
- شخصیت‌ها و بیوتات تقریبی سادات در طول تاریخ.
استاد حکیم معنای کوثر در سوره کوثر را خیر کثیر مستمر دانسته و ذریه نبوی را مصداق آن برشمردند که تا قیامت ادامه خواهد داشت.
فخر رازی گفته با همه نقشه‌هایی که برای نابودکردن و ریشه‌کردن ذریه انجام می‌شود روزبه‌روز بر تعداد آنان افزوده می‌شود. در تاریخ هم خاندان بنی‌امیه و بنی‌عباس بر حذف ذریه نبی اکرم برنامه‌ها داشته‌اند و در کربلا هم ابن سعد به حرمله گفت: «اقطع نزاع القوم ولا تبقوا لاهل هذا البيت باقيه».
اما پیامبر فرمود بر افراد امت حتی به سقط هم مباهات می‌کند هم وقتی ایشان همه امت را به فرزندآوری بیشتر تشویق می‌کند: «أَنِّی أُبَاهِی بِکُمُ الْأُمَمَ یَوْمَ الْقِیَامَةِ حَتَّى بِالسِّقْطِ» به‌طریق‌اولی ذریه خودش را هم در این کار اولی می‌داند. و نیز فرموده که كلُّ سببٍ ونسبٍ مُنقطِعٌ يومَ القيامةِ إلَّا سببي ونسبي.
ارائه‌کننده محترم «فَصَلِّ لِرَبِّكَ وَ انْحَرْ» دو رکن ذریه را نشان می‌دهد دو رکن توحید و شهادت‌طلبی باید در ذریه وجود داشته باشد تا توطئه‌های دشمنان خنثی شود.
ایشان بیان داشتند که در طول تاریخ اسلام هم علما احترام زیادی برای سادات قائل هستند مثلاً آیت‌الله وحید می‌فرماید ختم آخرین وصیت حضرت فاطمه به حضرت امیرالمؤمنین این است: وَ أَقْرَأُ عَلَى وُلْدِيَ السَّلَامَ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ، به فرزندانم تا روز قیامت سلام مرا برسان، و آیت‌الله شیخ بشیر نجفی فرمودند که پاک‌ترین شیر جهان در رگ‌های سادات است و برائت از جهنم و درندگان ایجاد نموده است.
در نتیجه باید دارالنقابه در ایران تأسیس شود و دارالنقابه که در بیشتر کشورها هستند به آن مرتبط شوند و اتحادیه جهانی سادات تشکیل شود.
استاد حکیم ویژگی‌های لازم برای افراد تأثیرگذار تقریبی را، جامعه‌شناسی و مردم‌شناسی، تقریب شناسی، ذریه نبوی شناسی، دارای روحیه تفاهم و تقریبی (مهم‌ترین رکن) و دارای رفتار و عملکرد تقریبی بودن و احتراز از عملکرد حذفی دانستند و گفتند که همه افراد شاغل در نهادها و ارکان تأثیرگذار در تقریب باید از افرادی به‌کارگیری کنند که این ویژگی‌ها را دارند.
در قسمت دوم برنامه حجت‌الاسلام‌والمسلمین شفیعی‌نیا به نقد بیانات ارائه‌کننده محترم پرداختند، ایشان اختصاص بیشتر وقت به تبیین تقریب را خروج از موضوع عنوان کرده و بسط مفهوم کوثر و مفهوم عترت به غیر معصوم را مورد تشکیک قرار دادند و تعمیم عترت به ذریه را محتاج دلیل دانستند و نیز در مورد آیه «ثُمَّ لَتُسْئَلُنَّ يَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعيمِ» ، نعیم را مختص به معصومین دانسته و شامل همه ذریه ندانستند.
ایشان ابوت اخوت دینی را ذیل مفهوم «أَنَا وَ عَلِیٌّ أَبَوَا هَذِهِ الْأُمَّة» تبیین نمودند و در آخر بیان کردند که ذریه رسول اکرم وقتی در تقریب جهان اسلام تأثیرگذار خواهند بود که در میدان باشند و جامعه اسلامی را متأثر از خودشان کنند.
استاد حکیم در پاسخ به ایرادات ناقد محترم فرمودند عنوان بحث ذریه نبوی بوده نه پژوهشکده ذریه نبویه و آمادگی دارند در جلسه‌ای دیگر در مورد پژوهشکده توضیح بفرمایند و نیز ذکر آیات و روایات مبنی بر بحث اولویت بوده است یعنی اگر تأکید به فرزندآوری شده، این سفارش برای ذریه و سادات اشدّ است و بالاخره باید دقت کرد که اثر وجودی ژن اهل‌بیت در سادات چیست؟ و روشن است که وظایف آنان هم سخت‌تر است.
در پایان هم به سؤالات پژوهشگران محترم پاسخ داده شد.
