دومین همایش ملی «امنیت انسانی در غرب آسیا» دوم و سوم اردیبهشت ۱۳۹۴ در دانشگاه بیرجند برگزار شد.
این همایش که پس از هفت سال از تشکیل نخستین همایش، برگزار گردید، مورد استقبال اندیشمندان و فرهیختگان از ایران و سایر کشورها واقع شد. در تشکیل این همایش ملی، برخی نهادهای بین المللی و داخلی؛ از جمله مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی شرکت داشتند.
مفهوم امنیت انسانی از جمله مفاهیمی است که امروزه به طور مکرر مورد استفادۀ نهادهای بین المللی؛ مانند: سازمان ملل، نهاهای حامی توسعه ملی و سازمان های غیر دولتی ملی و بین المللی قرار می گیرد. این همایش حول سه محور «مطالعات نظری – مفهومی»؛ «مطالعات کاربردی و موردی ایران و کشورهای غرب آسیا» و نیز «امنیت انسانی و خراسان جنوبی(شرق ایران)» برگزار شد.
حجت الاسلام والمسلمین کریمی نیا به همراه دو تن از فضلا به نمایندگی از مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی (پژوهشگاه مطالعات تقریبی) با ارائه مقالۀ علمی و نیز سخنرانی در این همایش ملی مشارکت داشتند.
عناوین مقالات از این قرار است:
۱. امنیت انسانی از منظر قرآن کریم؛ دکتر محمد مهدی کریمی نیا
۲. کرامت اسلامی، مبنایی شاخص در امنیت دنیوی و اخروی انسان؛ دکتر حمید ستوده
۳. امنیت انسانی گامی در جهت رسیدن به تمدن اسلامی؛ دکتر جواد امین (از کشور سوریه)
۱. چکیدۀ مقالۀ: «امنیت انسانی از منظر قرآن کریم»؛ دکتر محمد مهدی کریمی نیا
«بی تردید از نگاه قرآن کریم، امنیت جایگاه ویژه ای دارد. امنیت، در ابعاد مختلف آن، چه فردی و اجتماعی، چه جسمی و روحی، و چه دنیایی و آخرتی از نیازهای انسان هاست که آیاتی از کلام الله مجید به این مهم توجه نموده است. در عصر کنونی به دلیل وجود مخاطرات و تهدیدهای فراوان، این نیاز بیشتر احساس می شود. از آن جا که قرآن کریم، نسخۀ شفابخش در طول تاریخ و در همۀ زمان هاست، ضروری است که دیدگاه این کتاب آسمانی را در بارۀ این ضرورت غیر قابل انکار بدانیم.
از نظر قرآن کریم، «امنیت انسانی»، حداقل دارای دو بُعد: مادی و معنوی است؛ و نیز شامل: «امنیت در دنیا» و «امنیت در آخرت» است. همچنین «امنیت مادّی» مقدمه ای برای رسیدن به «امنیت معنوی» که همان رستگاری ابدی است، می باشد. گاه برخی نعمت ها، از جمله نعمت امنیت، به واسطۀ وقوع جنگ ها، قحطی ها، کمبودها، مرگ و میرها و مانند آن، از انسان سلب می شود و این امر به هدف «ابتلاء و آزمایش» و برای شناخت انسان های صبور و پایدار در ایمان می باشد.
از نظر قرآن کریم، امنیت در ابعاد مختلف آن به ایمان و باورهای معنوی و الاهی گره خورده است و ناامنی در ابعاد مختلف آن، به شرک، کفر، استکبار، ظلم و مانند آن باز می گردد. در قرآن کریم برای این مفهوم، واژه های: «آمِن، آمِنون و آمنین» به کار رفته است که همۀ آنها از مصدر: «أَمن» اخذ شده است. برخی واژگان ديگر، عبارت است از: «سَلم، سلام، سکينه و صلح».
علاوه بر این، آیات دیگری نیز در بیان حوزۀ معنایی «امنیت» نقش دارند؛ مانند آیاتی که در بیان «امنیت عقیده»، «امنیت جان»، «امنیت مال»، «امنیت آبرو»، «پیوند برادری بر اساس صلح و احسان و قسط و عدل»، «حرمت جنگ در مکان های خاص» و «حرمت جنگ در زمان های خاص» می باشد .
از نظر قرآن کریم، «امنیت» دارای یک مفهوم وسیعی است که همۀ حوزه‌های زندگی انسان را شامل می‌شود. توجه قرآن به بحث امنیت این واقعیت را نشان می دهد که رشد و شکوفایی در تمام حوزه‌های زندگی، در سایۀ امنیت و آرامش امکان پذیر خواهد بود.
از نظر قرآن، «امنیت» یکی از نعمت های خداوند است که برخی پیامبران ایجاد یا بقای این نعمت را از خداوند بزرگ مسألت نموده اند. بین «ایمان به خداوند» و «امنیت انسانی» رابطۀ تنگاتنگی وجود دارد. لازمۀ «ایمان»، وجود «امنیت» است. هم مؤمنان باید در امنیت باشند و هم انسان مؤمن، کسی است که دیگران از وجود او در امنیت بوده و هیچ ظلمی از ناحیۀ او به دیگران نمی رسد.
از کاربردهای مختلف واژگان امنیت در قرآن، در می یابیم که امنیت در ابعاد مختلف آن؛ چه فردی، چه اجتماعی، چه سياسى، چه اقتصادى، چه فرهنگى، چه ملّى و یا جهانى در راستای اهدافی مانند: جان و مال، قيام به قسط و عدالت، ساختن جامعۀ نمونۀ اسلامى و حفاظت از سرزمينهاى اسلامى می باشد، ولی این همه، در راستای هدف بزرگ تر، اصیل تر و نهاییِ دیگری قرار دارد که عبارت است از: وضعيتى كه در پرتو آن زمينۀ عبادت خداوند متعال و در نتيجه، تقرّب به خدای متعال فراهم شود. یکی از تفاوت های دولت اسلامی با دولت های غیر اسلامی در همین نکته است که «دولت غیر اسلامی» تنها در پی تأمین اهداف متوسط است، ولی «دولت اسلامی» علاوه بر اهداف این جهانی، در پی تأمین هدف بلند معنوی که همان قرب الی الله و سعادت ابدی است، نیز می باشد.
برخی راه کارهای قرآن کریم برای تأمین امنیت و آرامش عبارت است از: ایمان، ذکر، توکل، پرهیزگاری، توبه، انس با قرآن، استعاذه(پناهندگی به خدا)، صبر و شکیبایی، دعا، نماز و زکات، محبت و نیکوکاری به دیگران.
کلید واژه: امنیت، امن، امنیت انسانی، امنیت فردی، امنیت اجتماعی، ابتلاء و آزمایش، قرآن کریم».
۲. چکیدۀ مقالۀ: «کرامت اسلامی، مبنایی شاخص در امنیت دنیوی و اخروی انسان»؛ دکتر حمید ستوده
«از نگاه قرآن کریم توجه مردم و حکومت به کرامت ذاتی و اکتسابی آحاد افراد یک جامعه و رعایت مقتضیات آن، سبب می‌شود که هرگونه ظلم و تبعیض، و استبداد و اختناق در یک جامعه اسلامی رخت بربندد و با تعلیم و تربیت، اجتماعی، یکی از مؤلفه‌های اصلی تمدن بشری و سعادت انسانی، یعنی «امنیت دنیوی و اخروی» به مثابه شاخصه پیشرفت و تعالی بشر برقرار شود. در این تحقیق، اهمیت موضوع امنیت، از منظر کرامت بشر در اسلام و نیز ساز و کارهایی که از این رهگذر برای عینیت بخشیدن به آن منظور شده، مطمح نظر قرار می‌گیرد.
واژگان کلیدی: کرامت، انسان، امنیت، قران، حدیث».
. ۳. چکیدۀ مقالۀ: «امنیت انسانی گامی در جهت رسیدن به تمدن اسلامی»؛ دکتر جواد امین
«استطاعت الأمة الإسلامية عبر تاريخها التليد أن تترك بصماتها الفكرية والحضارية بكافة اشكالها وأتوانها على مساحة شاسعة من البلاد والعباد شرقاً وغرباً لا ينكرها إلاظلومٌ مجهول.
والآن وفي ظل اشتداد الهجمات الضارية الموجهة ضد الكفر الإسلامي والرامية بشتى السبل إلى طمس معالم الهوية الإسلامية ومحو المعالم الحضارية الإسلامية عبر تاريخها المجيد لابد للعالم الإسلامي بشكل عام وللمفكريين والمتخصصين بشكل خاص من إستشعار خطورة هذه الهجمات العنيفة والمركزة المدروسة بكل تشقيقاتها وخطواتها ومراحلها، والتفكير الجاد الواعي في التصدي لها بإستخدام كافة الإمكانات المتاحة التي لا نعتقد أنها قليلة أبداً.
إن الغزو الثقافي غزو محكم وشرس، والحرب الفكرية حربٌ لاهوادة فيها، وهما أشد خطراً من عمليات الغزو المسلح والحروب العسكرية لأنهما موجهان لتحطيم الهيكلية الثقافية الفكرية الإسلامية، وسحق صرح الحضارة الإسلامية العالي.
وبعبارة أخرى إن الأمن الفكري الإسلامي مهدد تهديداً حقيقياً، وها هي معاول الثقافة الهدامة تعمل فيه ليلاً ونهاراً دون أن يشير ذلك ـ وللأسف ـ فزع الكثيرين أو حتى تعرفهم عل خطورة وفداحة ما يجري من حولهم وحولناَ، بل للأسف هناك من انحاز إلى الجانب المعادي ورفع عقيرتهُ منادياً بضرورة الأخذ بالثقافة الغربية والانسجام معها، وذلك بسبب ضعف البناء التربوي للفرد والأسرة الناشئى عن ضعف وهزالة المناهج التعليمية المرتبطة بتنشئة الأفراد علمياً وفكرياً وأيضاً بسبب عدم وجود استراتيجية أمنية فكرية تشمل كل مناحي الحياة الإجتماعية والسياسية والاقتصادية والتي لها مدخلية في استقامة الرؤى الفكرية، وغيرها من الأسباب التي أحكمت فيه عربى التبعية الفكرية العمياء ناسياً أن ذلك يعني الانسحاق الفكري والانتحار الحضاري، والنهاية الحقيقية لهذه الأمة التي علا نجمها بعدما وحدت بعقولها الذي فطر السموات والأرض الله الذي لا إله إلا هو سبحانهُ وتعالى والتي سعت وعملت بنور العقل للوصول لدولة العدل الإلهي.
ولهذا كان واجباً على أهل العقل والحكمة أن يحملو راية المقاومة الفكرية، ليدفعوا عن شعوب الأمة نار الفراغ والإرهاب الفكري متسلحين بسلاح العقل والفكر ليشكلوا منظومة أمنية فكرية يكونوا قادرين بها لدفع أوهام وإنحرافات قوى الهمينة الفكرية المتعددة الأوجه والأساليب.
فنحن بحاجة عقلية رسالية لأن تكون ضمن وزارات حكوماتنا وزارة تعنى بالأمن الفكري مخولة بمسؤولية الحفاظ على فكر الأمة والمجتمع والفرد، إذ أن الأمن الفكري في ظل هذا الواقع وغيره ماهو إلا حاجة أساسية على مختلف المستويات سواءاً في الحياة المعيشية اقتصاديةً كانت أو سياسية أو صحيحة أو فكرية، ولا شك ولاريب أن الأمن الفكري هو مبتغى كل قائد، وأمل كل فرد وطموح كل أمة وبدونه لن تتحقق تنمية ولن يسعد مجتمع وله يتم الاستقرار، به تتحرك عجلة الإنجاز والإبداع، ويعطي شارة الصعود المتقدم لجميع مناحي الحياة، فقد أصبح الإهتمام به ضرورة وحاجة فائقة في كل المجالات والأنحاء، فالأمن اليوم حديث الساعة خاصة في زمن كثرت فيه الفتن، وإنتشرت المخاوف إثر النزاعات والحروب التي تعم البلدان، ولاشك أن الإنسان هو من يدفع ضريبة باهضة من جراء هذه الحالة السوداء، حيث إن ضريبة الفكر لا يعادلها ضريبة أخرى فبدونها يفقد الإنسان عقيدته التي تعتبر ميزان الأعمال.
ولاشك أن هناك أنواع للأمن كثيرة منها الاجتماعي والسياسي والنفسي والإقتصادي لكن أهم أنواع الأمن هو الأمن الفكري، وأعظم صوره أمن العقل يمثلهُ من نقطة إنطلاق لصور الأمن المختلفة من أمن نفسي وإجتماعي وسياسي وغيره.
إن الأمن الفكري لا يعني الاستقامة فقط وتجنب الشطط والزيغ والضلو وغيره، بل الأمن الفكري يثمر في العقول الرشد، وفي الإدراك صوابا، ويعود على الفرد والمجتمع بالنهضة والتنمية وحصانة الحضارة.
إن الساحة البشرية اليوم تمرج بأمواج التخبط العقلي، والزيغ الفكري، والإنفلات الأخلاقي، والذي تعاني منهُ كل المجتمعات وإنه اختلفت نسب تأثيره بين مجتمع وآخر، وتأتي إحصائيات الجرائم وانتشاربؤر الفتن والاضطرابات خير دليل على معاناة البشرية من مخاطر اتعدام الأمن الفكري وتقلص دوره في المجتمعات مما يحرفها عن واجبها المقدس في بناء حضارتها».
