حجت الاسلام و المسلمین اکبر راشدی نیا، رییس پژوهشگاه مطالعات تقریبی :
از لزوم استفاده از فقه در حل مسائل روز تا جریان شناسی مذهبی کشورهای اسلامی
حجت الاسلام اکبر راشدی نیا، رییس پژوهشگاه مطالعات تقریبی در خصوص فعالیت های علمی این پژوهشگاه گفت: پژوهشگاه مطالعات تقریبی در حوزه بحث های مطابقتی و مقارن چون بحث های فقه مقارن و کلام مقارن، بحث تصوف، بحث و موضوعاتی که در میان شیعه و سنی مطرح است چون تفسیر مقارن، اصول فقه مقارن؛ فقه و کلام مقارن فعالیت می کند. هدف از این بحث ها این است که بیاییم به جای اینکه در یک فضای کاملا شیعی بحث کنیم، از آرا و نظرات اهل سنت در کنار آرای بزرگان شیعه بهره ببریم.
رییس پژوهشگاه مطالعات تقریبی افزود: بحث دیگر پژوهشگاه؛ شناخت جهان اسلام و جریان شناسی مذهبی است. بالاخره در جهان اسلام جریان های مختلف، شخصیت های مختلف مذهبی و موسسات و دانشگاه ها و مراکز علمی مختلفی در حال فعالیت هستند. اگر بخواهیم این ادعا را داشته باشیم که می خواهیم در جهان اسلام کار مذهبی و حتی فعالیتی در حوزه تقریب مذاهب داشته باشیم ابتدا باید شناختی نسبت به این جهان داشته باشیم لذا یکی از کارهای پژوهشگاه مطالعات تقریبی جریان شناسی مذهبی است. تاکنون جریان شناسی مذهبی کشور های پاکستان، افغانستان و آذربایجان انجام شده و کشورهایی چون عراق، سوریه، لبنان و ترکیه در دست انجام است.
حجت الاسلام راشدی نیا با اشاره به لزوم استفاده از پتانسیل فقه در حل مسائل روز گفت: یکی از موضوعات و محورهایی که پژوهشگاه مطالعات تقریبی در مورد آن در حال فعالیت پژوهشی هستیم این است که بتوانیم از پتانسیل و توان علمای جهان اسلام و پتانسیلی که در فقه مذاهب مختلف هست در حل مسائل روز استفاده کنیم. امروزه مبتلا یا گرفتار به برخی علوم جدیده شده ایم بحث هایی چون ژنتیک و تغییر جنسیت که اینها در فقه سنتی مطرح نبوده است و در فقه متاخر الان فقهای جهان اسلام باید این مباحث را طرح و حل کنند. ما فقه هزار و چند صد سال قبل را داریم و علمای اسلام تا کنون از این فقه بهره برده اند. آیا ما می توانیم بعد از ۱۴۰۰ سال از ظرفیت همه مذاهب برای حل مسائل بهره مند شویم.
وی ادامه داد: یکی از مباحثی که در پژوهشگاه مطالعات تقریبی آغاز کرده ایم این است که از ظرفیت همه مذاهب در حل مسائل مستدحثه یا مبتلابه جدیده استفاده کنیم. به عنوان نمونه یکی از حوزه ها و محورهای فعالیت ما در راستای این نظریه است که حضرت آیت الله العظمی بروجردی یک نظریه ای در حوزه تقریب دارند و آن این است که بیاییم بر حول قضیه قرآن و مرجعیت علمی اهل بیت(ع) متمرکز شویم، در واقع در این خصوص باید مرجعیت علمی اهل بیت را اثبات کنیم که آیا این حضرات مرجع بوده اند؟ ما شیعیان که این مسئله را قبول داریم باید ببینیم جایگاه اهل بیت در نگاه اهل سنت چگونه است. سلسله ای از کتاب ها را در خصوص فضایل و جایگاه اهل بیت(ع) در نزد اهل سنت استخراج یا ترجمه کرده ایم به عنوان نمونه تاکنون ۹ عنوان از این کتاب ها منتشر شده است. هم اکنون هم بخش دیگری از این کتاب ها را در حال تحقیق داریم کتاب هایی که در طول حدود هزار سال اخیر نوشته شده اند.
رییس پژوهشگاه مطالعات تقریبی خاطر نشان کرد: حوزه دیگر فعالیت پژوهشگاه بحث وحدت و تقریب است، بالاخره پژوهشگاه آرمان و هدفی چون اتحاد جهان اسلام را دارد، در خصوص تقریب بین مذاهب ما نیازمند آن هستیم که شاخصه ها؛ راهکارها؛ چالش ها؛ مبانی را بازشناسی کنیم و برسی کنیم در قرآن و روایات به بحث تقریب چگونه پرداخته شده است. بحث اتحاد و تقریب یکی از موضوعات و محورهای مهم فعالیت پژوهشگاه مطالعات تقریبی می باشد.
وی کار ویژه ای که در دستور کار پژوهشگاه مطالعات تقریبی قرار دارد بحث جریان شناسی مذهبی است. یکی از معضلات ما در چند سال اخیر این بوده است که چون شناخت درستی از شخصیت های جهان اسلام، جریان ها و موسسات تاثیرگذار نداشتیم و به همین دلیل ممکن است در بررسی های جریان شناسی به دلیل عدم شناخت با افراد و کارشناسانی مرتبط شویم که خیلی اثرگذار نباشند. موسسات متعددی در حوزه بین الملل هم اکنون در حال فعالیت هستند ولی تاکنون سندی که بیاید جهان اسلام و بازیگران اصلی آن را ترسیم کند، وجود نداشته است.
حجت الاسلام راشدی نیا ادامه داد: در حوزه اقتصاد و سیاست بسیار فعالیت شده و همه به طور معمول می دانیم که بازیگران اصلی جهان در حوزه اقتصاد و سیاست چه کسانی هستند اما در حوزه مذهب تاکنون کاری صورت نگرفته است؛ پژوهشگاه مطالعات تقریبی به دلیل این نیاز، فعالیت های تحقیقی انجام داده و توانسته چند کشور را مورد بررسی قرار دهد؛ تا کنون چهار کشور را مورد بررسی جریان شناسی مذهبی قرار گرفته است که در این تحقیقات هم به کشورها هم به مذاهب پرداخته شده است.
رییس پژوهشگاه مطالعات تقریبی گفت: به عنوان مثال “بُهره” یکی از شاخه های مذهب اسماعیلیه است که طرفداران بسیاری در جهان دارد و چون اسماعیلیان مذهب شان سری است و به کسی اطلاعات نمی دهند، ما فردی محقق را به میان پیروانشان فرستاده ایم تا در میان آنها با گفت و گو، طرح شبهات و جمع آوری اطلاعات؛ کامل ترین و مطابق با واقعیت ترین کتاب را در خصوص فرقه “بُهره” نگاشته شود. هم اکنون هر سازمانی بخواهد در خصوص بُهره فعالیت کند این کتاب قاعدتا یکی از معتبر ترین منابع است که تا کنون نگاشته شده است.
وی خاطر نشان کرد: کار مهم دیگری که هم اکنون در پزوهشگاه مطالعات تقریب در حال انجام است. تحقیق در خصوص “دیو بندیه” می باشد که یکی از شاخه های اهل سنت هستند و در شرق جهان اسلام گسترده است و از سیستان و بلوچستان ما شروع می شود، بخش مهمی از پاکستان و بخش مهمی از مسلمانان کشور هندوستان را شامل می شود. اطلاعات زیادی در خصوص این فرقه وجود ندارد؛ هم اکنون یکی از فعالیت های ما در پزوهشگاه مطالعات تقریبی معرفی این شاخه از اهل سنت حنفیه است.
