_______________________________

مؤلف کتاب حاضر، ابوالحسن علی بن مهدی طبری مامطیری، فقیه و محدث و یکی از علمای بزرگ شافعی مذهب است که خطبه ها و اخبار و الفاظ فصیح و سخنان حکمت آمیز حضرت علی(ع) را جمع آوری کرده است.

این کتاب نشان از توجه اهل سنت به آن حضرت می باشد و در بردارندۀ مطالبی تاریخی چون: داستان اصحاب فیل، جدایی قریش و هاشم، راهب بحیراء و دلائل حفر چاه زمزم … و هم چنین روایاتی از پیامبر(ص) و امامان حسن و حسین(ع) و سایر ائمه (ع) می باشد. کتاب مجموعاً دارای ۳۶۲ حدیث می باشد که بدون ترتیب خاصی جمع آوری و بعضی از آن ها نیز تکرار شده است.

مصحح محترم ضمن بررسی و تصحیح این نسخه، به نکات قابل توجه بسیاری دست یافته است. از جمله این که بسیاری از کتب متأخر احادیثی را از این کتاب نقل کرده اند که در این نسخه نیست و این نشان از آن است که مطالب این کتاب بسیار بیش از آن مقداری که اکنون هست بوده است و ایشان با تهیۀ مستدرکی همۀ آن ها را ضمیمۀ کتاب نموده است. دیگر این که در بسیاری از منابع اهل سنت و شیعه از صاحب اثر مدح و ستایش شده است و این به اهمیت مؤلف و کتابش افزوده است. و نیز در کتاب فقط حدیث نقل نشده است بلکه برخی رفتار آن حضرت و بعضی آثار منسوب به ایشان و احکام دینی و حکومتی نیز آمده و تعدادی از خطبه و سخنان موجود در نهج البلاغه دراین کتاب وجود ندارد.

مصحح در آغاز مقدمۀ طولانی خویش نخست نام پنج تن از علماء گذشته را که از این کتاب نام برده و از آن استفاده کرده اند ذکر کرده، آن گاه به نسخۀ مورد استفادۀ خویش که نسخۀ منحصر به فرد یمنی است که در قرن یازدهم نوشته شده و اکنون در کتابخانۀ واتیکان موجود می باشد اشاره نموده است.

سپس به مذهب مؤلف کتاب پرداخته و یاد آور شده است که احتمالاً ایشان از زیدیه بوده یا بعدها به این مذهب گرایش یافته است ولی قطعا شیعۀ اثنی عشری و یا اشعری و معتزلی نیست.

در ادامه، به منابع و روش نگارش کتاب و علت نامگذاری آن به «نزهة الابصار» اشاره می نماید. مباحث کتاب بدون هرگونه تقسیم بندی متن کتاب، با دانش آن حضرت در حوزۀ داوری شروع می شود و مباحثی چون: شجاعت آن حضرت، توصیف دیگران از او، حسب و نسب و فرزندانش، نامۀ آن حضرت به مالک اشتر, اقوال ایشان در مورد معروف و مکارم اخلاق, نصایح, مواعظ, ویژگی های فردی ایشان, ذکر بعضی از خطبه ها و نامه های حضرت, شکایت از قریش, خطبه ایشان در مورد ویژگی های متقین, روایات ذکر شده از حضرت در مورد زنان, سخن حسن بصری در مورد ایشان, شکایت حضرت از مردم به پیامبر, فضیلت مسجد کوفه و…  پایان می یابد.