کتاب حاضر با هدف تبیین مفهوم امت از دیدگاه متفکران مسلمان در دوره‌های مختلف تاریخی با جمع‌بندی و ارزيابی از مبانی عقیدتی اسلام و نظريات متفکران مسلمان در رابطه با مفهوم امت واحده می‌پردازد.

اسلام از آغازين روزهای ظهورش در جزيره العرب همانند تمامی اديان ابراهیمی، منادی امت واحده و همگرايی جامعه بشری بوده است. تأکید قرآن کريم و سیره عملی پیشوايان دينی در راستای این موضوع به‌عنوان بایسته‌ای عقیدتی و عقلانی، همواره مورد توجه متفکران مسلمان بوده است. مفهوم امت، نخست به معنای دین و شریعت به‌کار می‌رفت؛ سپس با توجه ‌به وضعیت سیاسی- اجتماعی و گذشت زمان تغییر ماهوی یافته و رفته‌رفته برای مفهوم امت جايگاهی سياسی خاصی تعریف شد. همگرایی و تقریب مذاهب اسلامی همواره راهکاری نوین در احیای مفهوم امت واحده اسلامی بوده و این نگاه با تأکید بر اشتراکات اساسی دین توانسته جوامع اسلامی را از خطر اختلافات فرقه‌ای و اضمحلال تمدنی نجات بخشد، مسئله‌ای که در شرایط کنونی جوامع اسلامی، نیاز به آن بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود. کتاب حاضر در پنج فصل به موضوعات ذیل پرداخته است: فصل اول تاریخچه مفهوم امت واحده از دیدگاه منابع اسلامی، سیره معصومان: و خلفای نخستین؛ فصل دوم سنخ‌شناسی فقها، مفسران و مورّخان درباره مفهوم امت واحده؛ فصل سوم سنخ شناسی متکلمان و محدثان و فلاسفه درباره مفهوم امت واحده؛ فصل چهارم متفکران معاصر و امت واحده (عالمان، رهبران، اندیشمندان)؛ فصل پنجم ضرورت‌ها و راهکارهای مفهوم امت از دیدگاه متفکران مسلمان.