مجمع البيان لعلوم القرءان

نام اثر: مجمع البيان لعلوم القرءان (جلد ١ تا ١٠)
نویسنده: ابوعلی فضل بن حسن طبرسی (متوفی ۵۴۸ ق)

_______________________________

اثر حاضر از تفاسیر ارزشمند شیعی است و نزد اهل سنت نیز از مقبولیت بالایی برخوردار می باشد.

نخستین چاپ فنی این کتاب توسط مرکز «دارالتقريب بين المذاهب الإسلامية» انجام گرفته که در قاهره در قرن گذشته و نزدیک به پنجاه سال قبل می باشد. مرکز تحقیقات علمی مجمع تقریب مذاهب اسلامی نیز این تفسیر را بر اساس همان چاپ دارالتقریب مجددا” با افزودن مقدمه ای منتشر کرده است.

چاپ دارالتقریب حاوی چند مقدمه است که ارزشمندی و ارجمندی این تفسیر را بیش از پیش نمایان می سازد. اولین مقدمه، سخن کمیتۀ نظارت بر چاپ این کتاب است که در آن، هدف از انتشار این تفسیر و چگونگی تصحیح آن بیان شده است.

دومین مقدمه، به نویسندۀ این تفسیر، امام طبرسی اختصاص دارد که در آن به اختصار، وی و آثارش معرفی شده اند.

در مقدمۀ سوم، عالم جلیل القدر شیعه، محمد تقی قمی دربارۀ جایگاه قرآن و محوریت آن در نزد مسلمانان و نیز اهتمام علماء و متفکران اسلامی به این کتاب آسمانی و هدف از چاپ تفسیر مجمع البیان طبرسی بحث کرده است.

شیخ محمود شلتوت در مقدمۀ بعدی این تفسیر به معرفی و بررسی این تفسیر پرداخته و ارزشمندی آن را بیان کرده است.

مقدمۀ پایانی نیز به قلم نویسندۀ کتاب است که در آن، طی هفت بند دربارۀ تعداد آیات قرآن و سودمندی شناخت آن، قراء و راویان مشهور هر شهر و دیار، تأویل و تفسیر و معنا، نامهای قرآن و معانی آنها، برخی علوم  قرآنی، روایات و اخبار مشهور درباره فضائل قرآن و اهل آن، استحباب تلاوت درست و زیبایی قرآن سخن رفته است.

روش مفسر بر این اساس بوده که دربارۀ نام های سوره، فضیلت آن، مکی یا مدنی بودن سوره و آیات سخن گفته، سپس با ذکر آیه یا آیاتی از قرآن، به بیان قرائت ها و حجت های آن پرداخته، سپس کلمات دشوار را استخراج و تشریح کرده است. اعراب و تجزیه و تحلیل نحوی نیز از ویژگی های دیگر این تفسیر است.

مفسر در بخش «المعنی» به تفسیر آیه یا آیات پرداخته و گاهی دربارۀ  اسباب نزول، قصه های قرآنی، ترتیب آیات و سور بحث کرده است.